22 marca 2021 r.

Miło nam poinformować, że 26 lutego 2021 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda nadał tytuł profesora nauk rolniczych w dyscyplinie nauki leśne dr. hab. Marianowi Giertychowi, pracownikowi Instytutu Nauk Biologicznych Uniwersytetu Zielonogórskiego.
 

Kopia nadania dr. hab. Marianowi Giertychowi tytułu profesora nauk rolniczych w dyscyplinie nauki leśne.

Prof. Marian Giertych urodził się w 1965 r. w Kórniku. Tam w otoczeniu jednego z najbardziej znanych arboretów w Polsce kształtowały się jego zainteresowania przyrodnicze. Studia biologiczne ukończył na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, broniąc w 1990 r. pracy magisterskiej pt. Klasyfikacja ornitologiczna i ocena charakteru awifauny lęgowej jezior eutroficznych na przykładzie Rynny Kórnicko-Zaniemyskiej. Po studiach podjął pracę w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku, gdzie pod kierunkiem prof. Piotra Karolewskiego przygotował rozprawę doktorską pt. Fenole jako wskaźnik reakcji sosny zwyczajnej na warunki skażonego środowiska, którą obronił na Wydziale Leśnym ówczesnej Akademii Rolniczej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy). Kontynuując pracę w Instytucie Dendrologii przygotował pracę habilitacyjną składającą  się z cyklu publikacji pod zbiorczym tytułem Interakcje rośliny – roślinożercy na przykładzie drzew i owadów. Rozprawę obronił na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w 2010 r. Od tego czasu prof. dr hab. Marian Giertych związany jest z Wydziałem Nauk Biologicznych Uniwersytetu Zielonogórskiego. Pracuje w Katedrze Botaniki i Ekologii, a także nadal jest związany z Instytutem Dendrologii PAN w Kórniku.


Zainteresowania badawcze Profesora koncentrują się wokół dwóch obszarów: ekofizjologii roślin i entomologii eksperymentalnej. Bada czynniki kształtujące interakcje owadów z roślinami, reakcje obronne roślin, czynniki warunkujące miejsca żerowania owadów, a w szczególności owady tworzące galasy i owady minujące. Kierował kilkoma projektami badawczymi z tego zakresu i jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych. Wyniki jego badań interakcji owadów i drzew podsumować można kilkoma wnioskami:

•    drzewa dysponują różnymi mechanizmami obronnymi pozwalającymi ograniczać skutki uszkodzeń powodowanych przez żerujące owady, a charakter reakcji obronnych jest zależny od światłożądności gatunku oraz od warunków w jakich rośnie drzewo, w szczególnych przypadkach roślina gospodarza może bronić się przed negatywnymi skutkami powstawania galasów np. dzięki reakcji nadwrażliwości;

•    wystąpienie reakcji obronnej u drzew zaatakowanych przez owady może ograniczyć rozwój współwystępującej infekcji grzybowej, jak ma to miejsce w przypadku infekcji czekoladowej plamistości liści kasztanowca następującej po zasiedleniu liści przez szrotówka kasztanowcowiaczka;

•    o miejscu żerowania owada w istotny sposób decyduje jakość pokarmu, podobnie rozmieszczenie galasów na liściu, czy w koronie drzew, nie jest przypadkowe i jest uwarunkowane zapewnieniem rozwijającemu się galasowi miejsca optymalnego w wodę i składniki odżywcze, a w przypadku owadów minujących ważnym czynnikiem jest również rozproszenie ryzyka śmierci potomstwa i wykorzystanie całej dostępnej, zdrowej powierzchni liści kasztanowca, również na tych listkach, na których występują uszkodzenia spowodowane przez patogen grzybowy;

•    tkanki galasów są trwale związane ze strukturami anatomicznymi rośliny gospodarza, a w przypadku galasów rozwijających się na liściach związane są z unerwieniem, co oprócz anatomii potwierdzają analizy proteomiczne; długotrwała gradacja szrotówka powoduje znaczne straty w przyroście na grubość.

 

Na Wydziale Nauk Biologicznych UZ prof. Marian Giertych wykłada: botanikę systematyczną, metody statystyczne dla przyrodników i komunikację naukową. Wypromował troje doktorantów i kilku magistrantów. Brał udział w przygotowaniu programu studiów dla kierunków biomonitoring i zarządzanie środowiskiem oraz biologia o specjalności nauczycielskiej i medycznej.


Jest członkiem Komitetu Nauk Leśnych i Technologii Drewna PAN.


Jego pasją jest ornitologia i zwiedzanie świata.
 

Prof. Marian Giertych. Fot. archiwum prywatne.

Wybrane publikacje:

1.    Giertych M.J., De Temmerman L.O., Rachwał L. 1997. Distribution of chemical elements along the length of Scots pine needles in a heavily polluted and a control environment. Tree Physiology 17: 697-703.

2.    Oleksyn J., Karolewski P., Giertych M.J., Żytkowiak R., Reich P.B., Tjoelker M.G. 1998. Primary and secondary host plants differ in photosynthetic response to herbivory: evidence from Alnus and Betula grazed by the alder beetle, Agelastica alni. New Phytologist 140:239-249.

3.    Giertych M.J., Karolewski P., De Temmerman L.O. 1999. Foliage age and pollution alter content of phenolic compounds and chemical elements in Pinus nigra needles. Water, Air, and Soil Pollution 110:363-377.

4.    Giertych M.J., Bąkowski M., Karolewski P., Żytkowiak R., Grzebyta J. 2005. Influence of mineral fertilization on feed quality of oak leaves and utilization efficiency of feed components by the gypsy moth. Entomologia Experimentalis et Applicata 117: 59-69.

5.    Giertych M.J., Karolewski, P., Zytkowiak, R., Oleksyn, J. 2006. Differences in defence strategies against herbivores between two pioneer tree species: Alnus glutinosa (L.) Geartner and Betula pendula Roth. Polish Journal of Ecology 54: (2) 181-187.

6.    Giertych M.J., Karolewski P., Grzebyta J., Oleksyn J.  2007. Feeding behavior and performance of Neodiprion sertifer larvae reared on Pinus sylvestris needles. Forest Ecology and Management 242:700-707

7.    Giertych M.J., Karolewski P., Oleksyn J. 2008. Early-season defoliation of Sorbus aucuparia (L.) and Acer platanoides (L.) can induce defense mechanisms against the spider mite Tetranychus urticae (Koch.) Polish Journal of Ecology. 56: (3) 443-452

8.    Iszkulo G., Jasinska A.K., Giertych M.J., Boratynski A. 2009. Do secondary sexual dimorphism and female intolerance to drought influence the sex ratio and extinction risk of Taxus baccata? Plant Ecology 200:229-240

9.    Giertych M.J., Suszka J. 2011. Consequences of cutting off distal ends of cotyledons of Quercus robur acorns before sowing. Annals of Forest Sciences 68:433–442.

10.    Iszkuło G., Didukh Y., Giertych M.J., Jasińska A.K., Sobierajska K., Szmyt J. 2012. Weak competitive ability may explain decline of Taxus baccata. Annals of Forest Science 69: (6) 705-712   DOI: 10.1007/s13595-012-0193-4

11.    Giertych M.J, Jagodzinski A.M., Karolewski P. 2013. Spatial distribution of Cynips quercusfolii (Hymenoptera: Cynipidae) galls on leaves and within the crowns of oak trees. European Journal of Entomology 110: (4) 657-661

12.    Karolewski P., Giertych M.J., Żmuda M., Jagodziński A.M., Oleksyn J. 2013. Season and light affect constitutive defenses of understory shrub species against folivorous insects. Acta Oecologica 53: 19-32.

13.    Pilichowski S., Pazio D., Giertych M.J. 2014. Factors associated with the distribution and size of Adelges abietis (Homoptera: Adelgidae) galls on several years old spruce (Picea abies) plantation. Entomologica Fennica 25: 161-169.

14.    Mąderek E., Łukowski A., Giertych M.J.,  Karolewski P. 2015.Influence of native and alien Prunus species and light conditions on performance of the leaf beetle Gonioctena quinquepunctata. Entomologia Experimentalis et Applicata 155: 193-205 DOI: 10.1111/eea.12298

15.    Łukowski A., Giertych M.J., Zadworny M., Mucha J., Karolewski P. 2015. Preferential feeding and occupation of sunlit leaves favors defense response and development in the flea beetle, Altica brevicollis coryletorum – a pest of Corylus avellana. PLoS ONE 10(4): e0126072.

16.    Giertych M.J., Karolewski P., Oleksyn J. 2015. Carbon allocation in seedlings of deciduous tree species depends on their shade tolerance. Acta Physiologiae Plantarum 37: (10), Article number 216, 15p

17.    Łukowski A., Mąderek E., Giertych M.J., Karolewski P. 2015. Sex Ratio and Body Mass of Adult Altica brevicollis coryletorum and Gonioctena quinquepunctata Beetles are Affected by Insect Age and Light Conditions PLoS ONE 10(12): e0144718 DOI: 10.1371/journal.pone.0144718

Prof. M. Giertych podczas wyprawy kajakiem. Fot. archiwum prywatne.

18.    Łukowski A., Giertych M.J., Walczak U., Baraniak E., Karolewski P. 2017. Light conditions affect the performance of Yponomeuta evonymellus on its native host Prunus padus and the alien Prunus serotina. Bulletin of Entomological Research 107: (2) 208-216  DOI: 10.1017/S0007485316000791

19.    Guzicka M., Karolewski P., Giertych M.J. 2017. Structural modification of Quercus petraea leaf caused by Cynips quercusfolii – histological study of galls. Journal of Plant Interactions 12: 7-13, doi:10.1080/17429145.2016.1269214

20.    Pawłowski T.A., Staszak A.M., Karolewski P., Giertych M.J. 2017. Plant development reprogramming by Cynipid gall wasp – proteomic analysis. Acta Physiologiae Plantarum 39:114 DOI 10.1007/s11738-017-2414-9

21.    Karolewski P.,  Łukowski A., Walczak U.,  Baraniak E., Mucha J., Giertych M.J. 2017. Larval food affects oviposition preference, female fecundity and offspring survival in Yponomeuta evonymellus Ecological Entomology 42(5):657-667 DOI: 10.1111/een.12428

22.    Jagiełło R., Baraniak E., Karolewski P., Łakomy P., Behnke-Borowczyk J., Walczak U., Giertych M.J. 2017. Ecophysiological aspects of the interaction between Cameraria ohridella and Guignardia aesculi on Aesculus hippocastanum. Dendrobiology 78: 146-156. doi: 10.12657/denbio.078.014

23.    Jasiczek N., Giertych M.J., Suszka J. 2017. Wpływ jemioły (Viscum album) na jakość nasion sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris). Sylwan 161(7): 558-564.

24.    Pilichowski S., Giertych M.J. 2017. Gall abundance and leaf size as factors affecting the hypersensitive reaction in the common beech (Fagus sylvatica). Baltic Forestry 23(3): 608-611.

25.    Kordan B., Stec K., Słomiński P., Giertych M.J., Wróblewska-Kurdyk A.,Gabryś B. 2018. Susceptibility of forage legumes to infestation by the pea aphid Acyrthosiphon pisum (Harris) (Hemiptera: Aphididae). Crop & Pasture Science  69: 775-784.

26.    Pilichowski S., Giertych M.J. 2018. Does Hartigiola annulipes (Diptera: Cecidomyiidae) distribute its galls randomly? European Journal of Entomology 115: 504-511. doi: 10.14411/eje.2018.050

27.    Ciepliński M., Kasprzak M., Grandtke M., Giertych M.J., Steliga, A. 2018. Pattern of secondary infection with Saprolegnia spp. in wild spawners of UDN-affected sea trout Salmo trutta m. trutta (L.), the Słupia River, N Poland. Oceanological and Hydrobiological Studies 47: (3) 230-238.

28.    Jagiełło R., Walczak U., Iszkuło G., Karolewski P., Baraniak E., Giertych M.J. 2019. Impact of Cameraria ohridella on Aesculus hippocastanum growth and long-term effects of trunk injection with pesticides. International Journal of Pest Management 65: 33-43 https://doi.org/10.1080/09670874.2018.1454630

29.    Jagiełło R., Baraniak E., Guzicka M., Karolewski P., Łukowski A., Giertych M.J. 2019. One step closer to understanding the ecology of Cameraria ohridella (Lepidoptera: Gracillariidae): The effects of light conditions. European Journal of Entomology 116: 42–51 doi: 10.14411/eje.2019.005

30.    Jagiełło R., Łakomy P., Łukowski A., Giertych M.J. 2019. Spreading-the-hypothesis may explain Cameraria ohridella oviposition in relations to leaf blotch disease. Arthropod-Plant Interactions 13 (5) 787-795. https://doi.org/10.1007/s11829-019-09697-w

31.    Pilichowski S., Ulitzka M.R., Jagiełło R., Giertych M.J. 2019. Plant-mediated interaction: a first record of thrips feeding on Hartigiola annulipes (Diptera: Cecidomyiidae) galls. Polish Journal of Ecology 67: 168-173. doi: 10.3161/15052249PJE2019.67.2.007

32.    Giertych M.J., Chmielarz P. 2020. Size variability in embryonic axes, cotyledons, acorns and seedlings in fifteen species of the genus Quercus. Trees (2020) 34:593–601 doi:10.1007/s00468-019-01941-3

33.    Pilichowski, S. and Giertych, M.J. 2020. Two galling insects (Hartigiola annulipes and Mikiola fagi), one host plant (Fagus sylvatica) – differences between leaf and gall chemical composition. Baltic Forestry 26(2): 209–219. https://doi.org/10.46490/BF474

34.    Łukowski, A., Giertych, M.J., Żmuda, M., Mąderek, E., Adamczyk, D., Karolewski, P. 2021. Decomposition of herbivore-damaged leaves of understory species growing in oak and pine stands. Forests  12: 304. https://doi.org/10.3390/f12030304


Serdecznie gratulujemy przyznanego tytułu. :)