8 listopada 2019 r.

Fot. Magdalena Wiśniewska-Krasińska

Zajmuje się erotetyką, czyli działem logiki poświęconym pytaniom. Zna większość odpowiedzi na pytania o stawianie pytań. Jest ekspertem od wnioskowań, w których rolę konkluzji pełnią pytania. Prof. Andrzej Wiśniewski z Wydziału Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk humanistycznych.

Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2019 zostały uhonorowane osiągnięcia prof. Andrzeja Wiśniewskiego w dziedzinie logiki pytań, a zwłaszcza za opracowanie koncepcji inferencyjnej logiki pytań.


Teorie opracowane przez prof. A. Wiśniewskiego są już stosowane przez kolejnych badaczy m.in. do analizowania słynnego Testu Turinga, sprawdzającego, czy maszyna opanowała myślenie w sposób podobny do ludzkiego, a także w teorii dowodu, czy też w modelowaniu logicznej struktury dialogów i argumentacji. W przyszłości będzie je można zastosować w uczeniu maszynowym, rozwijaniu sztucznej inteligencji, ulepszaniu internetowych wyszukiwarek czy skutecznej analizie baz danych.

Logikę formalną w badaniach nad pytaniami zaczęto stosować pod koniec lat 50. XX wieku. W ostatnich trzech dekadach prof. Wiśniewski wniósł znaczący wkład w teorię pytań, proponując i rozwijając tzw. inferencyjną logikę erotetyczną.

Erotetyka (od greckiego erotema = pytanie) jest dziś jednym z działów logiki, który zajmuje się pytaniami jako odrębnym rodzajem zdań. Doceniona Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej inferencyjna logika pytań – inferencyjna logika erotetyczna (Inferential Erotetic Logic - IEL) - to idea sięgająca lat 80. XX wieku, ale została ona opracowana przez laureata w latach 90. tegoż wieku. Ta logika dostarcza formalnych narzędzi umożliwiających modelowanie zjawiska powstawania pytań w procesie badawczym. Jest to logika tzw. wnioskowań erotetycznych, czyli takich, w których rolę konkluzji pełnią pytania, natomiast przesłankami są czy to zdania oznajmujące, czy też zdania oznajmujące i pytania.


Opracowana przez prof. A. Wiśniewskiego tzw. minimalna semantyka erotetyczna (Minimal Erotetic Semantics – MiES) charakteryzując semantyczne relacje leżące u podstaw poprawności wnioskowań erotetycznych, umożliwia również ścisłe określenie, doprecyzowanie wielu innych pojęć dotyczących pytań, takich jak np. trafność pytania, różne rodzaje założeń pytań, typy odpowiedzi etc.

Istotnym elementem procesu badawczego jest przechodzenie od pytań głównych do pytań pomocniczych oraz od pytań pomocniczych – po uzyskaniu na nie odpowiedzi – do kolejnych pytań tego rodzaju. Logika pytań zaproponowana przez prof. A. Wiśniewskiego dostarcza tzw. erotetycznych scenariuszy poszukiwań. Pytanie główne jest rozkładane na pytania pomocnicze - scenariusze wskazują, jakie kolejne pytania pomocnicze należy stawiać, wobec uzyskania takich, a nie innych, odpowiedzi na wcześniejsze pytania pomocnicze.


Andrzej Wiśniewski ma 61 lat. W 1981 r. ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu. Związał się z Instytutem Filozofii UAM, gdzie w 1986 r. uzyskał stopień doktora. Dysertacja „Stawianie pytań: logika i racjonalność” zapewniła mu z kolei w 1991 r. stopień doktora habilitowanego, zaś w 1999 r. otrzymał tytuł profesora.

W 1995 roku rozpoczął pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego (WSP) w Zielonej Górze. Rok później został dyrektorem Instytutu Filozofii tej placówki, a następnie - jej rektorem od 1999 do 2001 r., kiedy to WSP połączyła się z Politechniką Zielonogórską, tworząc Uniwersytet Zielonogórski. Z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego przeniósł się w 2005 r. do Zakładu Logiki i Kognitywistyki UAM, którym kierował do 2007 r. Pracuje tam obecnie.

Prof. Wiśniewski prowadził również badania w wielu ośrodkach zagranicznych, m.in.: na Uniwersytecie Kalifornijskim, w brukselskim ośrodku The Royal Flemish Academy of Belgium for Science and the Arts, w Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences w Wassenaar czy na Uniwersytecie w Cambridge.

Otrzymał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej, nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Był laureatem programów m.in. MISTRZ Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz „Maestro” Narodowego Centrum Nauki.

Rezultaty swoich badań prof. Wiśniewski przedstawił w pięciu monografiach, z których najnowsza to "Questions, Inferences, and Scenarios" ("Pytania, wnioskowania i scenariusze", College Publications, Londyn 2013). Ponadto opublikował około 50 artykułów, z czego większość ukazała się w prestiżowych czasopismach międzynarodowych z dziedziny logiki i filozofii analitycznej.


Żródło: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C79305%2Cznawca-erotetyki-andrzej-wisniewski-laureatem-narody-fnp.html

Serdecznie gratulujemy prof. A. Wiśniewskiemu przyznanej nagrody.


 

                                                                *                                *                               *


Po raz dwudziesty ósmy przyznano Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, uznawane za najważniejsze wyróżnienia naukowe w Polsce. Laureatami zostało trzech wybitnych uczonych: prof. Marcin Drąg, prof. Andrzej Kossakowski i prof. Andrzej Wiśniewski.


Nagrody Fundacji są przyznawane za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Wysokość nagrody wynosi 200 tys. zł.


Prof. Marcin Drąg z Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2019 w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie nowej platformy technologicznej umożliwiającej otrzymywanie związków biologicznie aktywnych, w szczególności inhibitorów enzymów proteolitycznych. Platforma ta może służyć do opracowywania nowych terapii, leków czy metod diagnostycznych.


Prof. Andrzej Kossakowski z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2019 w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za rozwinięcie teorii kwantowych układów otwartych. Teoria ta stanowi podstawę intensywnie rozwijającej się obecnie dziedziny naukowej – kwantowej teorii informacji.


O prof. Andrzeju Wiśniewskim  piszemy wyżej.


W obszarze nauk o życiu i o Ziemi Nagrody nie przyznano.


Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 4 grudnia br. na Zamku Królewskim w Warszawie.


Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest przyznawana przez Radę FnP w drodze konkursu w czterech obszarach: nauk o życiu i o Ziemi, nauk chemicznych i o materiałach, nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz nauk humanistycznych i społecznych. Kandydatów do tego wyróżnienia zgłaszają wybitni przedstawiciele nauki zaproszeni imiennie przez Zarząd i Radę Fundacji. Rada FNP pełni rolę Kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów – głównie z zagranicy – oceniających dorobek kandydatów.


Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami Nagrody, liczy już 102 osoby.


Źródło: https://forumakademickie.pl/news/polskie-noble-przyznane/?fbclid=IwAR2HxF8c3irpeSP5xsFSoql4PnvWn92nktImZo9kTLD5LjWNqtNiirtjUW0